Ιστορικά
Το κτίριο έχει κηρυχτεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, ονομαζόμενο «ΟΘΟΜΑΝΙΚΟΣ ΛΟΥΤΡΩΝΑΣ» με την υπ’ αριθ. ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ38/ΚΗΡ/22542/628/24-4-2000-ΦΕΚ 658/Β/23-5-2000
.
Λειτουργούσε ως χαμάμ μέχρι την ανταλλαγή πληθυσμών το 1925 (μεταξύ των Κρητών Τούρκων και των Ελλήνων της Μικράς Ασίας), όπου μετατράπηκε σε φούρνο και στη θέση του κεντρικού τρούλου χτίστηκε όροφος.
Διατηρείται δομικά σε αρκετά καλή κατάσταση μετά από ιδιωτικές προσπάθειες του νέου ιδιοκτήτη. Εργασίες έγιναν την τελευταία δεκαετία με επίπονο καθαρισμό μεταγενέστερων στοιχείων του κτιρίου. Αφαιρέθηκαν επιπλέον οικοδομικά στοιχεία όπως πέτρινοι τοίχοι, ελαφριές κατασκευές μπαγδατοτοίχων (τσατμάδες), ξύλινα στοιχεία και μεγάλος όγκος κονιάματος διαφόρων οικοδομικών φάσεων του κτιρίου. Έγιναν ανοίγματα, αποκαταστάθηκαν καμάρες και θόλοι, καθαρίστηκαν και αποκαλύφθηκαν διάδρομοι και μετοικοδομήθηκε τοιχοποιία. Ένα παρακείμενο ισόγειο κτίριο (Νικηφόρου Φωκά 86) αγοράστηκε με την ανωδομή του για να αναπνεύσει και να αναστηλωθεί το μνημείο.
Περιγραφή κτιρίου
Το κτίριο σήμερα έχει τους εξής χώρους:
Α. Η ρεσεψιόν, απευθείας από την οδό Νικηφόρου Φωκά 86, είναι ένας τετράπλευρος χαμηλοτάβανος χώρος. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ένα παράθυρο στον νότιο τοίχο έχει μετατραπεί σε πόρτα που συνέδεε τον χώρο με το παρακείμενο μικρό κατάστημα.
Β. Ο κύριος χώρος του οθωμανικού λουτρού (πρώην φούρνος). Είναι ένας ενιαίος μεγάλος τετράγωνος χώρος με μεγάλες καμάρες και κυκλικό πλαίσιο που μέσα από σφαιρικά τρίγωνα στηριζόταν ο ημισφαιρικός τρούλος (σήμερα είναι κατεστραμμένος ολοσχερώς). Ο χώρος είχε μεγάλο ύψος. Με διαστάσεις χώρου 6,20 Χ 6,20 μ. (εμβαδόν 38,44 τ.μ.) με διαστολή πλάτους 0,92 Χ 4,25 και 4,90μ. αντίστοιχα, προς τις δύο αντίθετες πλευρές, βόρεια και νότια. Η συνολική έκταση ανέρχεται στα 46,43 τ.μ. Το καθαρό ύψος του χώρου μέχρι το ξύλινο πατάρι είναι 4,68μ. Στον δυτικό τοίχο δημιουργήθηκε νέο άνοιγμα με φαρδύ τόξο που φωτίζει τον χώρο του θερμού που πριν ήταν εντελώς σκοτεινός.
Γ. Ο τρίτος χώρος έχει ορθογώνια επιμήκη κάτοψη με ημικυλινδρική θολωτή στέγη, με διαστάσεις 5,40 Χ 5,00 μ. και εμβαδού 16,20 τ.μ. με ύψος 4,70μ. στη μέση της καμάρας.
Δ. Τετράπλευρος χώρος μικρότερος από τον χώρο Β, το θερμό δωμάτιο του χαμάμ, το οποίο διατηρεί τα δομικά του στοιχεία, δηλαδή τα τέσσερα σφαιρικά τόξα, το κυκλικό περιμετρικό πλαίσιο και τον ημισφαιρικό θόλο του ανέπαφα και σε καλή κατάσταση. Ο χώρος επεκτείνεται προς τα δυτικά με μια μεγάλη αψίδα.
Ε. Δύο μικροί βοηθητικοί χώροι έχουν είσοδο από τη βόρεια πλευρά του θολωτού χώρου Γ με διαστάσεις 1,98 Χ 1,36 ΒΔ και επιφάνεια 1,90 τ.μ. και 1,36 Χ 2,78 μ. στα ΒΑ και έκταση 2,42 τ.μ.
ΣΤ. Δύο ακόμη μικρά δωμάτια, τμήματα του παλιού λουτρού, βρίσκονται στα βόρεια και σε άμεση επαφή με την περιοχή του μεγάλου τρούλου Δ. Η ΝΑ πλευρά καλύπτεται με τρούλο και έχει διαστάσεις 2,17 Χ 1,62 μ. και εμβαδού 3,47 τ.μ. Το ΒΑ μέρος είναι μακρόστενο και στεγάζεται με χαμηλωμένο τρούλο. Έχει διαστάσεις 1,60 Χ 1,75 μ. και εμβαδού 4,76 τ.μ. Το ύψος του είναι 2,33μ. στο υψηλότερο σημείο του. Σε αυτό το σημείο ανατολικά του τοίχου, δημιουργήθηκε αργότερα ένα μικρό άνοιγμα (παράθυρο) για να φωτίσει την περιοχή.
Γ. Μικρό αίθριο - φεγγίτης με μεγάλο ύψος, δημιουργήθηκε με την αφαίρεση του δαπέδου του πρώτου ορόφου, με διαστάσεις 2,96 Χ 2,60 μ. και συνολικό ύψος 7,28 μ.